Co mnie ostatnio zachwyciło – felieton

2013-06-14 11:14

Jadwiga Zgorzelska

Mam już swoje lata i w sali kinowej czasem czuję się jak dinozaur, a co najmniej dziwoląg, który nie jada popcornu i do tego znacznie zawyża średnią wieku widzów. Przyzwyczaiłam się do tej odmienności, zresztą często wybieram poranne seanse, kiedy sale świecą pustkami. Ostatnio zachwyciło mnie kilka filmów należących do wspólnej grupy tematycznej. Chodzi o starość. Nazywam to dosadnie, choć znamy wiele ładnych, eufemistycznych określeń: jak dojrzałość, doświadczenie życiowe, „50+”, zresztą można by mnożyć nazwy, które pozwalają ludziom w pewnym wieku uciec troszkę od świadomości, że młodość należy do dawno minionej przeszłości.

Dlatego tym bardziej zachwycają filmy, gdzie bohaterami są ludzie niemłodzi. Okazuje się, że oni nie tylko istnieją, ale mogą i chcą rozwiązywać swoje problemy, a co najważniejsze, często utwierdzają widza w przekonaniu, że nigdy nie jest za późno.

Dwoje do poprawki to opowieść o dwojgu, którzy po wielu wspólnie przeżytych latach zdołali zachować tylko pozory udanego małżeństwa. Aby powrócić do autentycznie silnej i serdecznej więzi, podejmują próbę odzyskania tego, co z upływem lat gdzieś się zagubiło. Meryl Streep i Tommy Lee Jones są bardzo przekonywujący. Ta transformacja jest możliwa.

Z ogromną przyjemnością ogląda się też francuski obraz Zamieszkajmy razem. Nie jest to opowieść o nieudolnie przedłużanej młodości, choć bohaterowie mimo bardzo widocznej niszczycielskiej siły czasu próbują żyć pełnią życia. Afirmując coraz liczniejsze niedogodności związane z wiekiem wspierają się, aby godnie przeżyć końcówkę życia.

Polskie kino także nie pomija tego tematu. W Piątej porze roku Marian Dziędziel i Ewa Wiśniewska reprezentują totalnie odmienne środowiska ludzi w pewnym wieku, co oczywiście nie wróży miłosnego happy endu. On jednak następuje, przełamując wszelkie kulturowe stereotypy, ilustrowane między innymi odmiennością muzycznych gustów bohaterów.

Talenty, nie przypadkiem, znowu muzyczne, budzą się ponownie w jesieni życia w Kwartecie Dustina Hoffmana. Jak w baśni, wraca artystyczna aktywność, a wraz z nią miłosne uniesienia. Sędziwy wiek nie jest przeszkodą.

Jednak starość to niekiedy faktycznie nie radość. Wybitny film Michaela Hanekego Miłość mimo pozornej prostoty uderza jak piorun. Legendarni odtwórcy głównych ról Emmanulle Riva i Jean-Louis Trintignant uosabiają długie, pełne miłości i wzajemnego zrozumienia życie, jednak postępująca choroba nie pozostawia złudzeń. I znowu muzyka w jednej z głównych ról.

Nie możemy więc narzekać, że kino milczy o ludziach w dojrzałym wieku. Zaryzykowałbym nawet stwierdzenie, że pojawił się rodzaj mody na uważne przyglądanie się starości. To doprawdy zadziwiające, tym bardziej, że filmy te przyciągają do kin również osoby, które nie wyobrażają sobie, że kiedyś także osiągną wiek emerytalny.

Izabella Bociańska

Opiszę zachwyt nad miejscem odwiedzonym w pewien majowy weekend. Rzecz działa się w Wygiełzowie pachnącym bzami w tamtejszym dworze z Drogini, którego historia obejmuje czasy od XVIII w. do okresu międzywojennego. Uwielbiam dwory. Ich dostojną, wytworną ciszę, choć każdy kąt coś opowiada. Tu zdjęcia właścicieli, ich rodziny i gości, którzy przeżywali szczęśliwe chwile zatrzymane w kadrze, ówdzie kapelusz pani domu niedbale porzucony na krześle, jej szal zawieszony na oparciu. Nieopodal kosz na kwiaty, z którym wychodziła do ogrodu. Potem misternie, niespiesznie układała je w wazonach. Pachniały oszałamiająco ciesząc oczy domowników. Balowe rękawiczki zostawione na komodzie, noszące ślady jej drobnych, ruchliwych dłoni. I te tajemnicze opowieści alkowy... Pod oknem biedermeierowskie tremo , w którym widzę odbicie dziewczyny w spodniach, adidasach i kurtce z goretexu. Fe, co za niemiły widok. Z jakiej epoki trafiła w te wnętrza? To ja, nieumiejąca pogodzić się z czasami, w jakich przyszło mi żyć. Z pędem, bylejakością, brakiem kultury i elegancji, powierzchownością. Zawsze w takich miejscach ogarnia mnie uczucie, że do współczesności trafiłam przypadkiem, niechcianie. Naprawdę szczęśliwa czuję się wtedy, gdy odwiedzam miejsca stare, stylowe. Tam mam silne odczucie, że to jest moje miejsce. To chyba geny przodków dają o sobie znać tak silnie. Przy wyjściu ogarnia mnie smutna refleksja. Człowiek jest najwyższą formą istnienia, a przemija tak szybko, podczas gdy bezduszne choć piękne przedmioty trwają przez wieki.

Barbara Waksmańska

Młoda starość, stara młodość, o tym jest film Davida Finchera pt. „Ciekawy przypadek Benjamina Buttona” z Bradem Pittem w roli głównej, wg opowiadania Scotta Fitzgeralda. Film emitowany był w telewizji TVN.

Zachwyciła mnie ta historia. Benjamin urodził się stary. Ojciec przerażony porwał zawiniątko z dzieckiem i biegł przed siebie jak oszalały, z przerażeniem w oczach, wreszcie podrzucił tobołek na schodach domu "nadzwyczaj pogodnej starości". Tam Benjamin, zaakceptowany przez pensjonariuszy rósł fizycznie i z wiekiem młodniał. Opowieść jest o przemijaniu i dylematach z tym związanych. Osobliwe to przemijanie, bo powinno cieszyć. Pokraczny starzec zmienia się w "ciacho". Ale proces młodnienia trwa. Benjamin kończy życie jako niemowlę na rękach swojej postarzałej żony. Poruszające. Skłaniające do zadumy nad ludzką egzystencją i wszelkimi scenariuszami tej egzystencji.